Chương 1: Cơ chế di truyền và biến dị
1. Các nội dung cơ bản
Chương I tập trung vào 3 vấn đề lớn: Cấu trúc vật chất di truyền, cơ chế di truyền và cơ chế biến dị.
Chương I tập trung vào 3 vấn đề lớn: Cấu trúc vật chất di truyền, cơ chế di truyền và cơ chế biến dị.
Như vậy, trong quá trình giảng dạy, cần lưu ý đến việc bố trí thời gian và tận dụng thời gian trong các tiết học để củng cố cho HS về các kiến thức đã học ở lớp 10 trước khi dạy những nội dung có liên quan đến các kiến thức này để làm nền tảng tiếp thu những kiến thức mới.
2. Chuẩn kiến thức, kỹ năng cần đạt
2.1. Chuẩn kiến thức
- Nêu được định nghĩa gen và kể tên được một vài loại gen (gen điều hòa và gen cấu trúc).
- Nêu được định nghĩa mã di truyền và một số đặc điểm của mã di truyền.
- Trình bày được những diễn biến chính của cơ chế sao chép AD ở tế bào nhân sơ.
- Trình bày được những diễn biến chính của cơ chế phiên mã và dịch mã.
- Trình bày được cơ chế điều hòa hoạt động gen ở sinh vật nhân sơ ( theo mô hình Jacôp và Mônô).
- Nêu được nguyên nhân, cơ chế chung của các dạng đột biến gen.
- Mô tả được cấu trúc siêu hiển vi của NST và sự biến đổi hình thái của NST qua các kì của quá trình phân bào.
- Kể tên các dạng đột biến cấu trúc và đột biến số lượng NST.
- Nêu được nguyên nhân và cơ chế chung của các dạng đột biến NST.
- Nêu được hậu quả và vai trò của các dạng đột biến cấu trúc và số lượng NST.
2. Chuẩn kỹ năng
- Lập được bảng so sánh các cơ chế tự sao, phiên mã, dịch mã sau khi xem phim giáo khoa về các quá trình này.
- Biết làm tiêu bản tạm thời NST, xem tiêu bản cố định và nhận dạng được một vài đột biến số lượng NST dưới kính hiển vi quang học.
3. Định hướng phương pháp giảng dạy
Kiến thức chủ yếu của chương 1 thuộc về nhóm kiến thức khái niệm và kiến thức quá trình. Trong đó có một số kiến thức HS đã được tiếp xúc trong chương trình lớp 9 và lớp 10 nhưng chưa đi sâu vào bản chất và cơ chế. Do đó, trong quá trình giảng dạy, GV cần sử dụng một số phương pháp dạy học sau đây:
- Kết hợp hỏi đáp – tái hiện và hỏi đáp – tìm tòi theo một tỉ lệ phù hợp để phát huy những kiến thức vốn có của HS.
- Tăng cường sử dụng các phương pháp dạy học trực quan (sử dụng tranh, phim mô phỏng) vì những kiến thức trong chương này đa số là những kiến thức khó và trừu tượng.
- Vận dụng dạy học khám phá và dạy học giải quyết vấn đề.
4. Hướng dẫn giảng dạy một số nội dung cụ thể
4.1. Giảng dạy các kiến thức khái niệm
- Khái niệm gen
- Khái niệm đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể
4.2. Giảng dạy các kiến thức quá trình
- Quá trình nhân đôi của ADN
- Cơ chế phát sinh đột biến lệch bội
2. Chuẩn kiến thức, kỹ năng cần đạt
2.1. Chuẩn kiến thức
- Nêu được định nghĩa gen và kể tên được một vài loại gen (gen điều hòa và gen cấu trúc).
- Nêu được định nghĩa mã di truyền và một số đặc điểm của mã di truyền.
- Trình bày được những diễn biến chính của cơ chế sao chép AD ở tế bào nhân sơ.
- Trình bày được những diễn biến chính của cơ chế phiên mã và dịch mã.
- Trình bày được cơ chế điều hòa hoạt động gen ở sinh vật nhân sơ ( theo mô hình Jacôp và Mônô).
- Nêu được nguyên nhân, cơ chế chung của các dạng đột biến gen.
- Mô tả được cấu trúc siêu hiển vi của NST và sự biến đổi hình thái của NST qua các kì của quá trình phân bào.
- Kể tên các dạng đột biến cấu trúc và đột biến số lượng NST.
- Nêu được nguyên nhân và cơ chế chung của các dạng đột biến NST.
- Nêu được hậu quả và vai trò của các dạng đột biến cấu trúc và số lượng NST.
2. Chuẩn kỹ năng
- Lập được bảng so sánh các cơ chế tự sao, phiên mã, dịch mã sau khi xem phim giáo khoa về các quá trình này.
- Biết làm tiêu bản tạm thời NST, xem tiêu bản cố định và nhận dạng được một vài đột biến số lượng NST dưới kính hiển vi quang học.
3. Định hướng phương pháp giảng dạy
Kiến thức chủ yếu của chương 1 thuộc về nhóm kiến thức khái niệm và kiến thức quá trình. Trong đó có một số kiến thức HS đã được tiếp xúc trong chương trình lớp 9 và lớp 10 nhưng chưa đi sâu vào bản chất và cơ chế. Do đó, trong quá trình giảng dạy, GV cần sử dụng một số phương pháp dạy học sau đây:
- Kết hợp hỏi đáp – tái hiện và hỏi đáp – tìm tòi theo một tỉ lệ phù hợp để phát huy những kiến thức vốn có của HS.
- Tăng cường sử dụng các phương pháp dạy học trực quan (sử dụng tranh, phim mô phỏng) vì những kiến thức trong chương này đa số là những kiến thức khó và trừu tượng.
- Vận dụng dạy học khám phá và dạy học giải quyết vấn đề.
4. Hướng dẫn giảng dạy một số nội dung cụ thể
4.1. Giảng dạy các kiến thức khái niệm
- Khái niệm gen
- Khái niệm đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể
4.2. Giảng dạy các kiến thức quá trình
- Quá trình nhân đôi của ADN
- Cơ chế phát sinh đột biến lệch bội
Phần 5 - Di truyền học
Chương 1: Cơ chế di truyền và biến dị.
Chương 2: Tính quy luật của hiện tượng di truyền.
Chương 3: Di truyền học quần thể.
Chương 4: Ứng dụng di truyền học.
Chương 5: Di truyền học người.
Phần 6 - Tiến hóa
Chương 1: Bằng chứng tiến hóa.
Chương 2: Nguyên nhân và cơ chế tiến hóa.
Chương 3: Sự phát sinh và phát triển của sự sống trên Trái Đất.
Phần 7- Sinh thái học
Chương 1: Cá thể và môi trường
Chương 2: Quần thể sinh vật.
Chương 3: Quần xã sinh vật.
Chương 4: Hệ sinh thái, sinh quyển và sinh thái học với quản lý tài nguyên thiên nhiên.
Chương 1: Cơ chế di truyền và biến dị.
Chương 2: Tính quy luật của hiện tượng di truyền.
Chương 3: Di truyền học quần thể.
Chương 4: Ứng dụng di truyền học.
Chương 5: Di truyền học người.
Phần 6 - Tiến hóa
Chương 1: Bằng chứng tiến hóa.
Chương 2: Nguyên nhân và cơ chế tiến hóa.
Chương 3: Sự phát sinh và phát triển của sự sống trên Trái Đất.
Phần 7- Sinh thái học
Chương 1: Cá thể và môi trường
Chương 2: Quần thể sinh vật.
Chương 3: Quần xã sinh vật.
Chương 4: Hệ sinh thái, sinh quyển và sinh thái học với quản lý tài nguyên thiên nhiên.